گزارش نشست بررسی حکم فقهی نمایش و نظر در گونه‌های تبلیغ و عرصه مد و فشن
ارائه‌دهنده: حجت‌الاسلام عبدالحجت حق‌جو
ناقد: حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سیدحمید میرخندان
تاریخ: چهارشنبه اول اسفند 1403
مکان: مرکز فقهی ائمه اطهار
شرکت‌کنندگان: 10 نفر
خلاصه گزارش:
این نشست به بررسی حکم فقهی نمایش و نظر در تبلیغات و عرصه مد و فشن از دیدگاه فقهی اختصاص داشت.
خلاصه سخنان ارائه‌دهنده:
تبلیغات و عرضه از زیرساخت‌های صنعت مد هستند.
قانون، عرضه زنده، استفاده از مانکن و تبلیغات مجازی را مجاز می‌داند.
یکی از چالش‌های تولید پوشاک، نحوه عرضه آن است.
«نمایش» به معنای کاری است که توسط مانکن در تبلیغات انجام می‌شود و «نظر» به معنای واکنشی است که مخاطب به تبلیغ نشان می‌دهد.
رابطه نظر و نمایش از نظر حکم فقهی، رابطه عموم و خصوص مطلق است.
در بحث ازدواج، نمایش زینت با دختر جایز است، اما نظر به آن در خواستگاری حلال است.
نظر حرام، به عورت و در صورت ملازمه با گناه، حرام است. ملازمه با گناه، در جایی است که به زنا ختم شود یا همراه با تحریک جنسی باشد.
نمایش دارای حساسیت بالاتری است و قیود سخت‌گیرانه‌تری دارد.
انگشتر و سرمه مصداق زینت هستند.
بحث‌های اصلی حول لفظ «نظر» می‌چرخد.
نمایش و نظر مجازی، مبتنی بر پیکسل‌ها و فریم‌ها هستند که باید بررسی شود آیا به تصویر واقعی الحاق می‌شوند یا خیر.
در نظر، اگر تلذذ ایجاد نشود و صرفاً به حد اعجاب برسد، حرام نیست.
خلاصه سخنان ناقد:
عنوان «نمایش» دقیق نیست و بهتر است از لفظ «عرضه» استفاده شود.
نسبت حکم مشاهده حقیقی با مشاهده با واسطه (دوربین و…) باید مشخص شود.
بحث حکم ستر با حکم نگاه، تلازم دارد یا خیر؟ آیا هرجا که ستر واجب است، نظر حرام است و بالعکس؟
در روایات، مفهوم زنا توسعه یافته است. باید مشخص شود با کدام معنا از زنا باید جلو رفت؟
بار معنایی اعجاب با تلذذ مختلف است، ولی مرتبط است.
در بعضی روایات، نگاه منع شده و در بعضی دیگر ادله، نگاه دوم نهی شده است.
مفهوم ریبه توسط فقها ساخته شده و در ادله گفته نشده است.
حکم نگاه به عورت غیرمسلمان، مورد اختلاف است.
روایتی وجود دارد که زینت را انگشتر و سرمه می‌داند و خلاف وجه و کفین بیان می‌شود.
اگر در عرف جامعه‌ای، خانم‌ها در یک حد عرفی، حجاب را رعایت نمی‌کنند، نگاه کردن به آن میزان از بدن زن، اشکال ندارد؛ در صورتی که از روی تلذذ نباشد.
در بحث معالجه، یک راهکار برای نگاه به بدن زن، استفاده از آینه است.
ریبه - لذت - تعمد - اعجاب ؛ عناوین مرتبط با محل نزاع و نظر هستند.
چالش‌های مبنایی مطرح شده توسط ناقد:
بررسی حکم فقهی نگاه در هر دو حالت (مرد و زن).
تمرکز بر مفهوم عرضه و بررسی نقش‌های مختلف در این فرآیند.
بررسی چالش‌های مبنایی تبلیغات و مد، از جمله اهداف و ضرورت‌های تبلیغات، نیاز به مد، و بررسی احکام فقهی مرتبط مانند اسراف، غبن، تدلیس، اضطرار اجتماعی و اضرار.
بیان احکام فقهی در جنبه‌های اقتصادی، رسانه‌ای و اجتماعی.
بررسی اصل نمایش دادن متاع دنیا و تحریص مردم به آن، حتی اگر حرام فردی رخ ندهد.
بررسی نگاه‌هایی که مشروعیت‌بخش و اعتباردهنده به سرمایه‌داری و تحریک به دنیا هستند
