گزارش جامع عملکرد گروه اصول فقه

دانش اصول فقه به عنوان علم روشی، عهده‌دار بررسی و بیان ضوابط و قواعد استنباط است. رویکرد برخی دانش‌پژوهان و اساتید درباره مسائل مطرح در اصول فقه آن است که این دانش در برخی موارد دچار تورم گردیده و برخی مسائل آن فاقد ثمره عملی است؛ همچنین برخی مسائل پرکاربرد و به نوعی کثیر الابتلاء در استنباط فقهی، به صورت بایسته و مطلوب در کتب و دروس رایج اصول فقه مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته است. از این روی، مسائل اصولی نیازمند پالایش، بازنگری و واکاوی است.

با توجه به جایگاه برجسته مرکز فقهی ائمه اطهار: در حوزه علمیه قم و نقش آن در تولید ادبیات فقه‌های تخصصی، اقتضای فعالیت نوآورانه در راستای مسائل علوم استنباط و اجتهاد وجود دارد که تشکیل گروه اصول فقه راهکاری مناسب در راستای کمک به رفع نواقص و حرکتی جدید در عرصه روش‌شناسی استنباط و بازتولید مسائل دانش اصول متناظر با فقه‌های تخصصی است.

تاریخچه گروه اصول فقه

گروه اصول فقه مرکز فقهی ائمه اطهار:در دی ماه سال 1399 در قالب میزپژوهشی، فعالیت خود را آغاز نمود. میزان فعالیت و پویایی میزپژوهشی باعث شد تا پس از اندک مدتی با موافقت معاونت پژوهش، میزپژوهشی دانش اصول، تبدیل به گروه پژوهشی اصول فقه گردید. مدیر گروه اصول فقه جناب حجت الاسلام و المسلمین رضا پورصدقی و دبیر علمی، جناب حجت الاسلام و المسلمین احمدرضا خسروی است.

ضرورت

با توجه به وضعیت‌ فعلی دانش اصول فقه، ضروری است بستری با استفاده از نقاط قوت موجود در حوزه علمیه قم به ویژه مرکز فقهی ائمه اطهار: در راستای برطرف کردن ضعف‌ها، اشکالات و تبدیل چالش‌ها به فرصت فراهم گردد.

بستری که در آن نسبت به امور زیر پرداخته شود:

«نحوه آموزش اصول فقه»، «کاربردی سازی اصول فقه در فقه‌های تخصصی»، «پاسخگویی عالمانه به شبهات و اشکالات»، «برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی»، «ایجاد نشاط علمی در بستر نشست‌ها و جلسات نقد»، «تشکیل و برگزاری کارگاه‌های مهارت‌افزایی در راستای ایجاد تفکر خلاقانه».

مرکز فقهی ائمه اطهار: به عنوان یکی از پیش قراولان مباحث علمی و برخوردار از ظرفیت بالای محققان و دانش‌پژوهان می‌بایست در راستای تقویت جایگاه دانش اصول فقه در فرآیند استنباط، تمام توان خود را به کار گیرد و تشکیل گروه اصول فقه یکی از این راهکارها است.

اهداف

1. تولید ادبیات به زبان علمی روز دنیا در عرصه دانش اصول؛
2. نقد و بررسی دیدگاه‌های اصولی موجود با توجه به مسائل و معضلات پیش روی دانش اصول فقه؛
3. ارائه ضوابط و قواعد اصولی جدید برای دستیابی به نظام جامع استنباط؛
4. آشنایی با نوآوری‌های استنباط از متون در مراکز علمی جهان؛
5. سیاست‌ها
6. پایبندی به نگاه نو در مسائل دانش اصول؛
7. توجه به مسائل دانش اصول در مجامع علمی اهل سنت در سیر تطور و تکامل آن؛
8. اهتمام به کار گروهی و عقل جمعی؛
9. توجه به ارائه مباحث با روبکرد مهارتي ـ تفکری.

چشم انداز

دستیابی به دانش اصول متناظر با فقه‌های تخصصی در افق 1414 ه.ش

در افق 1414ه.ش در پرتو ایمان و عزم راسخ نخبگان، اساتید و فضلای دانش‌آموخته مرکز فقهی، گروهی ایده‌پرداز، خلّاق و با نشاط، به عنوان حلقه‌ای سرآمد، پیشرو و هدایت‌گر، تولید و گسترش دانش اصول‌فقه‌های تخصصی را در حوزه‌های علمیه عهده‌دار خواهد بود.

برنامه‌ها

1. تدوین، شرح نوآورانه و نقد آراء موجود در علم استنباط؛
2. تعریف پروژه‌های تحقیقاتی و ارائه آن به صورت یادداشت علمی، مقاله و کتاب؛
3. مساله شناسی و موضوع‌یابی در جهت ارائه نظام مسائل کاربردی دانش اصول؛
4. هدایت‌گری دانش‌پژوهان در موضوع‌یابی و نگارش رساله‌های علمی؛
5. برگزاری نشست‌های علمی با رویکرد نظریه‌های جدید در مسائل دانش‌ اصول؛
6. برگزاری کارگاه‌های مهارت افزایی در راستای ایجاد تفکر خلاقانه جهت تولید و گسترش دانش اصول فقه‌های تخصصی؛
7. معاصرت بخشی به ادبیات موجود دانش اصول برای گسترش آن در عرصه جهانی؛
8. ارائه متون جدید اصولی با رویکرد آموزشی؛
9. رصد و شناسایی شبهات و پاسخگویی عالمانه؛
10. ارائه نوآورانه روش شناسی علم استنباط؛
11. ارائه اصول کاربردی در فقه‌های تخصصی؛
12. بازخوانی مسائل دانش اصول اهل تسنن با رویکرد انتقادی.