سومین نشست گروه اصول فقه با موضوع« نقد نظریه تزاحم حفظی» با حضور حجة الاسلام و المسلمین سید مصطفی حسینی نسب استاد سطوح عالی حوزه علمیه در تاریخ 20/10/1400 برگزار گردید.
جمع بین حکم واقعی و ظاهری همواره از جمله موضوعات چالش برانگیز بوده است. نظرات مختلفی از سوی اصولیون برای حل این مساله مطرح گردیده است. یکی از راه حل های جمع بین حکم واقعی و ظاهری راه حلی است که شهید صدر (ره) تحت عنوان تزاحم حفظی ارائه کرده است.
شهید صدر با این ارائه این نظریه نه تنها مشکل جمع بین حکم ظاهری و واقعی را حل می کند، بلکه به دلیل تبیین جدید از ماهیت حکم ظاهری دست کم در یازده مبحث اصولی آن را به کار می بندد که نشان از اهمیت این نظریه است ولی با این حال نسبت به آن ایراداتی از سوی برخی از کارشناسان علم اصول مواجه است و نیازمند تأمل و تحقیق است. در همین راستا نشستی از سوی میز پژوهش علم اصول در مرکز فقهی بر گزار شد و در آن ابتدا اصل نظریه تزاحم حفظی به اختصار تبیین و سپس دوازده نقد نسبت به این نظریه بیان گردید . نقدهای دوازدهگانه عبارت است از:
اول: حسن احتیاط در مجاری اصول عملیه ترخیصیه
دوم: عدم تمکن از حل شبهه ابن قبه
سوم: محدود نبودن احتیاط به موارد تزاحم حفظی
چهارم: نقض به امارات کاشف محض
پنجم: مشکل اثباتی
ششم: تنافی با حق الطاعه
هفتم: عدم توجیه اصول عملیه برخواسته از دفع افسد به فاسد
هشتم: عدم امکان توجیه اصول جاری در احکام غیر الزامی
نهم: ناهماهنگی با مبنای عدلیه مبنی بر تبعیت احکام از مصالح و مفاسد
دهم: عدم امکان توجیه تخییر
یازدهم: ناسازگاری با مبنای حق الطاعه
دوازدهم: اشکال به اباحه لا اقتضایی
