بسم الله الرحمن الرحیم
در تاریخ 1400/2/29 نشستی با عنوان «درآمدی جامعه شناختی بر ادورا علم فقه» در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با همکاری مرکز فقهی ائمه اطهارعلیهم السلام با ارائه حجت السلام و المسلمین دکتر ابراهیمی‌پور و ناقدی حجت السلام و المسلمین دکتر ابوطالبی و حجت السلام و المسلمین دکتر ربانی برگزار گردید.
در این نشست حجت السلام و المسلمین دکتر ابراهیمی‌پور ادوار فقه را به هفت دوره تقسیم کردند.
دوره اول: عصر تأسیس و تبويب (11 – 260)،
دوره دوم: عصر تکامل (260 - 460)،
دوره سوم: رکود (460 - 600)،
دوره چهارم: شکوفایی (600 – 1030)،
دوره پنجم: رکود اجتهاد (1030 - 1185)،
دوره ششم: شکوفایی (1185 – 1260)،            
دوره هفتم: ظهور ظرفیت‌ها (1260 - 1442)،
از سال 11 هجري تا کنون (1432 ه.ق)، 1431 سال از تاسيس فقه گذشته است. 249 سال از اين مدت صرف تاسيس و تبويب، 200 سال صرف تکامل و 182 سال صرف ظهور ظرفيت‌هاي فقه شده است. و در باقي اين مدت، فقه 505 سال را در شکوفايي و 295 سال را در رکود گذرانده است.
اگر دوره دوم (تکامل) و دوره هفتم (ظهور ظرفيت‌ها) را هم دوره‌هاي رشد فقه بشماريم، فقه در مجموع 887 سال را در رشد و 295 سال را در رکود به سر برده است.
و اگر دوره تاسيس را نيز به دوره رشد اضافه کنيم. فقه در تاريخ خود 1136 سال را در رشد و 295 سال را در رکود به سر برده است.
يعني 79.38 درصد از تاريخ فقه در رشد و 20.61 درصد در رکود سپري شده است. و اين تفاوت معناداري با وضعيت رشد و افول ساير علوم اسلامي دارد. دليل اين تفاوت ظرفيت‌هاي معرفتي فقه در تعيين جايگاه معصومين، فقها و تامين سرمايه ‌اجتماعي در عرصه‌هاي سياسي، قضايي و اقتصادي، که در نوشتار حاضر، عوامل معرفتی نامیده شد، براي غلبه بر زمينه‌هاي غيرمعرفتي است. عوامل یا ظرفیت‌های معرفتی فقه نسبت به ساير علوم از غناي غير قابل مقايسه‌اي برخوردار است. یعنی فقه به طور کلی قادر است، بر شرایط نامناسب اجتماعی غلبه و حیات خود را در بدترین شرایط اجتماعی حفظ نماید تا در یک موقعیت مناسب با غلبه بر شرایط اجتماعی، زمینه رشد و تکامل خود را فراهم نماید.
حجت السلام و المسلمین دکتر ربانی ضمن تشکر از زحمات جناب استاد ابراهیمی پور فرمودند:
باید نسبت به انتخاب دوره‌های هفت گانه دلایل مشخص بیان شود، چرا که عده‌ای این ادورا را 6 و یا 9 دوره می‌دانند. همچنین عده‌ای عصر تشریع را از مراحل ادورا علم فقه جدا می‌دانند، چرا که عصر منابع و ادله فقه است.
لازم است علاوه بر بیان زمینه‌های اجتماعی علم فقه به ارتباط و یا عدم ارتباط زمینه و شرایط اجتماعی ادورا علم فقه به وضوح مشخص شود.
به نظر می‌رسد عصر حاضر را دوره دیگری از فقه قلمداد کنیم. دوره‌ای که در آن فقه و فقها حضور فعالی در عرصه مسائل اجتماعی و سیاسی دارند.
در ادامه حجت الاسلام ابراهیمی پور ضمن تشکر از مسائل مطرح شده به برخی نکات پاسخ دادند.

لازم به ذکر است جناب استاد ابراهیمی پور مقاله ای با عنوان درآمدی جامعه شناختی بر ادورا علم فقه به عنوان خروجی این کرسی در دست تالیف دارند.