نشست وظایف فقهی مادر نسبت به سلامت و بهداشت جنین
در این نشست حضرت حجه الاسلام و المسلمین سید طاها مرقاتی  دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ضمن تشکراز برگزاری این نشست علمی با ارزش بیان داشتند که « بنیان سلامتِ هر انسانی از دوران جنینی و سپس دوران طفولیت و شیرخوارگی او نهاده می شود. از این رو قانونگذار عرفی و شریعت اسلامی برای تامین سلامت کودک حضانت کودک را بعد از تولد، به عنوان تکلیف یا حق بر عهدۀ مادر نهاده است و در صورت تخطی مادر الزامات قانونی را پیش بینی کرده است. » 
ایشان در ادامه فرمودند: احکام مربوط به تغذیه نوزاد عمدتا مربوط به بعد از تولد است. به عنوان مثال بر مادر واجب است بعد از تولد شیر غلیظ زرد رنگ ( آغوز ) را به نوزاد بخوراند؛ زیرا نخوردن آن شیر بر سلامت نوزاد مضر است. علامه حلی و شهید اول قائل بر وجوب هستند  و در مورد دادن شیر در ادامۀ دوران نوزادی، مادر می تواند با دریافت اجرت از زوج به عنوان نفقه کودک مبادرت به دادن شیر به نوزاد بکند.
با توجه به این که در شریعت اسلامی سلامت طفل اهمیت بسزایی دارد و لازمه داشتن سلامت کودک به دوران جنینی او باز می گردد و نوزاد در صورتی سالم متولد می شود که در دوران جنینی از سلامت کامل برخوردار باشد آیا می توانیم الزامات قانونی و تکالیف شرعی را به دوران جنینی تعمیم بدهیم؟
با توجه به دو حکم فقهی در حوزه فقه مدنی و کیفری می توان در پاسخ به پرسش مذکور گفت: جنین برغم این که شخصیت حقوقی او بعد از تولد شکل می گیرد ولی قبل از تولد دارای حقوقی است؛ مثلا نفقه جنین حتی در صورت طلاق زوجه بر عهده زوج خواهد بود و نیز اگر در دوران جنینی جنایتی بر حمل وارد شود پرداخت دیه بر عهده جانی است که باید به پدر و مادر جنین پرداخت گردد.
وی بر اساس مطالب قبل اشاره نمودند که «افزون براحکام استنباط شده از منابع با تامل در آیات قرآنی می توان نتیجه گرفت وظایف مادری از همان دوران جنینی آغاز می شود و قرآن در آیات متعدد صاحب رحم را مادر خطاب می کند و لذا همه وظایف مادری از جمله حفظ و نگهداری سالم جنین از آن زمان بر عهده او خواهد بود. به چند آیه توجه شود:
وَإِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ (نجم:32) يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ خَلْقًا مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ(زمر:6) وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا(نحل:78)
بنابراین،حضانت را خواه حق بدانیم یا تکلیف که از نظر اکثر فقها و مستنبَط از مواد 1168 و 1172 قانون مدنی تکلیف بودن آن رجحان دارد، نمی تواند صرفا اختصاص به بعد از تولد داشته باشد؛ زیرا نگهداری توام با سلامت کودک به نگهداری سالم او در دوران جنینی بازگشت دارد.
با تامل در فلسفه جعل قانون حضانت می توان دریافت تنها علت توجیه کننده ولایت سرپرست در حضانت، جلب مصلحت کودک است و گر نه باید اصل را بر عدم سلطه فردی بر فرد دیگر باشد و لذا این جلب مصلحت نمی تواند منحصر به دوران پس از ولادت کودک باشد.»
نکته دیگری که ایشان  در ادامه بحث فرمودند این بود که "حضانت نظارت بر اعمال خود حاضن است که ممکن است در حین سرپرستی وظایف مقرر را یا انجام ندهد و یا خلاف مصلحت کودک عمل کند که در این صورت باید مقام قضایی ورود پیدا کند. بدیهی است در مرحله پس از تولد می توان حضانت کودک را به غیر مادر سپرد ولی در مرحله باداری باید او را به حفظ سلامت جنین وادار نمود و در صورت تخلف مجازات های بازدارنده لحاظ کرد.
ایشان افزودند« بر اساس مواد 1173 و 1172 ق.م و 41 قانون حمایت از خانواده در صورت امتناع مادر باردار از نگهداری کودک هر یک از پدر، اقربای کودک، قیم و مدعی العموم می توانند به دادگاه الزام مادر به رعایت سلامت و بهداشت جنین را پیشنهاد دهند. در ماده 54 قانون حمایت از خانواده برای خودداری از تکلیف حضانت مجازات کیفری مقرر شده است.»
و ایشان نهایتا با توجه به تلاش علمی ای که مبذول داشتند نتیجه گرفتند که : بر همین اساس إعمال نظارت بر رفتارهای مادر باردار امری قانونی تلقی می شود.

پس از استاد مرقاتی جناب حجه الاسلام و المسلمین دکتر محمد علی قاسمی بعنوان دبیر و ناقد نشست برخی ادله حکم مساله اصلی  نشست را مورد بررسی قرار دادند از جمله اینکه: آیا فلسفه مربوط به حضانت که مربوط به بعد از تولد کودک میباشد میتوان آن را علت- و نه فلسفهّ -تلقی کرد و سپس تنقیح مناط نمود و با استفاده از طریق اولویت میزان وظیفه مادر را برای جنین اثبات نمود؟
ادله دیگری که مورد بررسی قرار گرفته شد روایات مربوط به جواز قطع روزه به سبب حرج شدید بود که آیا این روایات برای جنین در رحم نیز قابل سرایت است برای اثبات وظیفه ای برای مادر یاخیر؟
در ادامه دلیل عقل و سیره عقلا نیز توسط استاد قاسمی و طلاب محترم فقه پزشکی مورد بررسی قرار گرفت و .....
در نهایت از طرف استاد قاسمی و برخی از طلاب گروه فقه پزشکی پیشنها شد تمام ادله فقهی ای که میتوان وظیفه و مسئولیت فقهی برای مادر نسبت به جنین را از انها برداشت نمود به نحو کامل و مستوفات جمع آوری شود تا بذاب عموم قابل استفاده باشد. 

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته