گزارش جامع عملکرد گروه ارتباطات، هنر و رسانه
مرکز فقهی ائمه اطهار: یکی از بزرگترین و گستردهترین نهادهای آموزشـی و پژوهشی حوزه علمیه قم است که با دارا بـودن شـعبههای متعـدد در کشـورهای جهان به عنوان یک نهاد علمی بینالمللی، جایگاهی ویژه در حوزه پژوهشهای تخصصی با رویکـرد بومیسـازی دارد و براسـاس قـرآن، سـنت و مکتـب اهـلبیت: رسالت خویش را در گستره جهانی انجام میدهد. تأسـیس واحـدهای پژوهشی به موازات واحدهای آموزشی یکی از سیاستهای کلان این مرکز است که هسته اصلی فعالیتهای تخصصی در حوزه علوم انسانی برعهده گـروههـای پژوهشی میباشد.
این مرکز با هدف توسعه و بالندگی فقه راستین تشیع و پاسخگویی به نیازهای فقهی زمان، در سال 1376 در شهر مقدس قم و به همت مرجع عالیقدر مرحوم حضرت آیتاللّٰه العظمی فاضل لنکرانی تأسیس شد. معظمله در زمان حیات خود به جهت سنگینی بار مرجعیت، ریاست مرکز را به فرزنـد شایسـته، مـدیر و مدبر خود حضرت آیتاللّٰه حاج شیخ محمد جواد فاضل لنکرانیدامت افاضـاته کـه از اساتید بنام دروس خارج حوزه علمیه قم هستند، واگذار نمودند و در وصـیت خود نیز بر ادامه فعالیتهای مرکز فقهی تحت اشراف معظم له تأکید فرمودهاند.
یکی از گروههای فعال در مرکز فقهـی ائمـه اطهـار:، گـروه فقـه ارتباطات، هنر و رسانه است که با تاسیس «کارگروه فقه رسانه» در سال 1394 در مرکز فقهی ائمه اطهار: فعالیتهای پژوهشی در این زمینه آغاز شد و در سال 1397 به «گروه پژوهشی فقه هنر و رسانه» ارتقاء یافت. از آنجا که مبانی نظری دانش ارتباطات، پیوند عمیقی در ساخت رسانهها دارد و از طرفی هنر، پایه و مایه اصلی گفتمان در عرصههای نوین ارتباطی است؛ پیشنهاد تبدیل و تغییر نام به «گروه پژوهشی فقه ارتباطات، هنر و رسانه» ارائه شد که در سال 1400 مورد تصویب قرار گرفت.
گروه فقه ارتباطات، هنر و رسانه
فقه هنر، ارتباطات و رسانه به مجموعهای از اصول، قواعد و استنباطهای فقهی اطلاق میشود که در زمینههای هنر، ارتباطات و رسانهها توسعه یافته است. این فقه به تحلیل و تفسیر مسائل شرعی در زمینههای هنری و رسانهای میپردازد و با استفاده از ادله اربعه به بررسی چالشها و الزامات دینی و راهحلهای مرتبط با این حوزهها میپردازد.
تاریخچه تأسیس گروه
با تاسیس «کارگروه فقه رسانه» در سال 1394 در مرکز فقهی ائمه اطهار: فعالیتهای پژوهشی در این زمینه آغاز شد و در سال 1397 به «گروه پژوهشی فقه هنر و رسانه» ارتقاء یافت. از آنجا که مبانی نظری دانش ارتباطات، پیوند عمیقی در ساخت رسانهها دارد و از طرفی هنر، پایه و مایه اصلی گفتمان در عرصههای نوین ارتباطی است؛ پیشنهاد تبدیل و تغییر نام به «گروه پژوهشی فقه ارتباطات، هنر و رسانه» ارائه شد که در سال 1400 مورد تصویب قرار گرفت.
ضرورت تشكیل گروه
تخصصی شدن علوم، پیشرفت علوم میانرشـتهای، گسـترش بـیسـابقه مسـایل نوپدید در حوزه هنر، رسانه و ارتباطات و ایجاد پرسشهای فقهی فـراوان در ایـن عرصـه؛ نیـاز شدید جامعه هنری به تبیین احکام فقه هنر در چهارچوب تحـولات هنری و رسانهای و شیوههای نـوین ارتباطی و تکـالیف سـازمانهـای مرتبط؛ همـه و همـه ایجـاد گـروههـای پژوهشـی ـ تخصصی به ویژه در حوزه هنر و رسانه و ارتباطات را ضروری میسازد.
گروه فقه ارتباطات، هنر و رسانه با هدف تعیین تکلیف برای مکلفان حقیقی و حقوقی به فعالیتهای پژوهشی روشمند فقهی ناظر به تعیین احکام شرعی و استنباط ضوابط و مقررات الهی در ساحتهای هنری و نیز فرایند ارتباطات و تبادل پیام و اطلاعات از طریق ابزارهای رسانهای در سطح خرد و کلان، میپردازد.
اهداف و سیاستهای گروه
گروه فقه ارتباطات، هنر و رسانه، با رویکرد مساله محوری و با اهداف:
- تبدیل فقه به نظریه حاکم در سه عرصه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- تبدیل فقه به ادبیات علمی در سه عرصه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- تبدیل فقه به راهبرد و قانون در سه عرصه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- تبدیل فقه به سیاست در سه عرصه ارتباطات، هنر و رسانه؛
و تبدیل فقه به الگو و ساختار در سه عرصه ارتباطات، هنر و رسانه.
چشمانداز گروه
- برنامهریزی و انجام فعالیـتهـای پژوهشـی در راسـتای تحقـق مرجعیـت علمی بیشتر و فراتر مرکز فقهی ائمه اطهار: در حوزه فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- تولید مقالات و نشریات علمی، همانند دوفصلنامه علمی در زمینهی فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- ایجاد زیر ساختها و فراهمآوردن منابع درسی و درسنامههای فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- رصد و پاسخگویی به نیاز جامعه در عرصه فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- ایجاد الگوی اسلامی ـ فقهی برای جامعه هنری و رسانهای
- انجام طرحهای پژوهشی؛ تألیف، ترجمه و بازتولیـد آثـار فـاخر در حـوزه فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- برگزاری نشستها، کرسیها و نشستهای علمی تخصصی و کارگاههـای دانشافزایی؛
- پاسخ به شبهات و نیازهای علمی در ساحت فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- جهتدهی و انتشار رسالههای فاخر در حوزه فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- تعامل و همکاری و ایجاد تفاهمنامه با سـایر مراکـز علمـی ـ پژوهشـی در زمینه فقه ارتباطات، هنر و رسانه؛
- پیشروی در عرصه گفتمان فقه فقه ارتباطات، هنر و رسانه در سطح ملی و بینالمللی؛
- انجام امور ارجاعی از سوی رییس محترم مرکز فقهی ائمه اطهـار: و یـا معاون پژوهش.
در نهایت سزاوار است از حمایتها و راهنماییهای رییس معظم مرکز فقهی ائمه اطهار: حضرت آیتاللّٰه محمدجواد فاضل لنکرانی دامتبرکاتـه، مدیر محترم مرکز فقهی ائمه اطهار حجت االاسلام والمسلمین محمدرضا فاضل کاشانی و مــدیر گــروه پژوهشــی فقه ارتباطات، هنر و رسانه، حجت الاسـلام والمسلمین دکتر علی نهاوندی که فعالیتهای گروه حاصل زحمات ایشان است سپاسگزاری نموده و برای روح مرجع فقید حضرت آیتاللّٰه العظمی فاضل لنکرانی علو درجات را مسئلت نمایم.