بسم الله الرحمن الرحیم
ششمین کرسی علمی_ترویجی گروه فقه جامعه و فرهنگ با عنوان «فقه سیاسی در آینه فقه اجتماعی» درسالن امام خمینی(ره) مرکز فقهی ائمه اطهار: و با همت مرکز پژوهشی مبنا برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدباقر ربانی دبیر جلسه، به بیان اهمیت و جایگاه فقه اجتماعی و فقه سیاسی در پاسخگویی به نیازهای کلان و جدید جامعه اشاره کردند و افزودند: قدمت مسائل فقه سیاسی و فقه اجتماعی از جمله مسائلی است که قدمت آن‌ها به اندازه قدمت تاریخ فقه شیعه است. اما قدمت فقه سیاسی به عنوان یک رشته آکادمیک علمی و آموزشی بیشتر از قدمت فقه اجتماعی است. مدیر گروه فقه جامعه و فرهنگ در ادامه با بیان ارتباط و تعامل میان دو علم فقه اجتماعی و فقه سیاسی به اهمیت توجه به تمایزات، مناسبات و حیطه های هر یک از دو علم فقه سیاسی و فقه اجتماعی پرداختند.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدجواد ارسطا به عنوان ارائه دهنده جلسه ضمن تاکید بر وجود تعاریف مختلف از فقه اجتماعی، به بیان تعریف مورد توجه خود پرداختند. ایشان فقه اجتماعی را رویکردی فقهی خواندند که برتمام ابواب فقه جریان داشته، و با سه مولفه از رویکرد فردی متمایز می شود.این سه مولفه عبارتند از :
1-  هدف: در فقه اجتماعی هدف عبارت است از، تنظیم زندگی اجتماعی و نظم بخشی عادلانه به روابط اجتماعی.
2-  مکلف: در فقه اجتماعی علاوه بر مکلف حقیقی سه مکلف دیگر نیز وجود دارد که عبارتند از، شخص حقیقی با وصف شهروندی، جامعه و دولت به عنوان نهاد تدبیر کننده زندگی اجتماعی مردم.
3-  موضوع: موضوعات فقه اجتماعی دارای ویژگی سه گانه‌اند. این ویژگی ها عبارتند از: تکرارپذیری، اثر تدریجی داشتن و نیازمند بودن به تدبیر و مدیریت.
عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران در ادامه ضمن بیان احادیث متعدد مرتبط با موضوع فقه اجتماعی افزودند: در مورد فقه اجتماعی هدف تاسیس یک نگاه جدید نیست، بلکه تبیین و استخراج یک نگاه جدید است.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم گفتند در فقه اجتماعی آنچه که ملاک رفتار افراد است، قانون و تدبیری است که توسط حکومت اعلام می شود، نه فتاوای مراجع. چرا که اگر افراد مبتنی بر نظر مرجع خود دست به رفتار اجتماعی بزنند، یقینا نظم اجتماعی از بین خواهد رفت.
ایشان در پایان ضمن بیان اهمیت جایگاه فقه اجتماعی در دسترسی به فقه النظریه فرمودند: بدون توجه به فقه اجتماعی، نمی توان نظام جامع اجتماعی بر اساس موازین اسلام در زمینه های مختلف مثل اقتصاد، حقوق و سیاست استخراج کرد.
ناقد این کرسی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید سجاد ایزدهی ضمن توجه به رویکردی بودن فقه اجتماعی به اهمیت و لزوم تبیین تفاوت، میان مفاهیم چهارگانه فقه اجتماع، فقه اجتماعی، فقه حکومت و فقه حکومتی پرداختند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه ضمن بیان معنای فقه حکومت، افزودند: در فقه حکومت، موضوع حکومت که شامل ساختارها، اهداف، کارگزاران، ابزار ها و... است، مورد بحث قرار می‌گیرند. لذا عنوانی تحت فقه سیاست است. اما در فقه حکومتی (الفقه الحکومیه) با روش رویکردی به دنبال حل کردن معضلات جامعه و  تدبیر کلان جامعه است. لذا باید به خوبی مرزهای فقه اجتماعی با فقه حکومتی مشخص شود.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم بیان کردند: به نظر می رسد فقه اجتماعی واژه¬ای مشکک است، که هم شامل اجتماعی مثل اداره یک مسجد یا هیئت باشد و هم شامل اجتماع کلان باشد. به نظر فقه اجتماعی که به موضوعات کلان جامعه می پردازد در واقع همان فقه حکومتی است.